Lọc nâng cao 
Tiếng Việt
KỸ THUẬT CAN THIỆP PHCN BẰNG GIẦY CHỈNH HÌNH (số 130)
-
ĐẠI CƯƠNG
Giày chỉnh hình (Orthopedic Shoe) là một loại dụng cụ phục hồi chức năng dùng điều trị, can thiệp phục hồi chức năng các bệnh lý về bàn chân nhằm hỗ trợ lực ngoài cẳng chân và bàn chân. Có hai loại: thấp và cao cổ.
Vật liệu làm giày dép chỉnh hình thường được sử dụng da thật từ da bò, lợn, ngựa, cừu.
-
CHỈ ĐỊNH
Giày chỉnh hình dùng điều trị và phục hồi chức năng cho các trường hợp sau:
– Trường hợp dị tật bẩm sinh bàn chân
– Trường hợp các bệnh lý thần kinh, tổn thương trung ương và ngoại biên
– Chấn thương chi dưới
– Đi nẹp chỉnh hình quá cỡ
– Kết hợp với vanh nẹp truyền thống với giày chỉnh hình
-
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
– Trường hợp sưng viêm cấp
– Trường hợp liệt hoàn toàn chi dưới
– Các vấn đề về dây chằng hay cần nắn chỉnh ở gối
– Dị ứng nguyên vật liệu
4.THẬN TRỌNG:
Không có
-
CHUẨN BỊ
5.1. Người thực hiện
a) Nhân lực trực tiếp
– 01 Bác sĩ phục hồi chức năng
– 01 Kỹ thuật viên Phục hồi chức năng
– 02 Kỹ thuật viên chỉnh hình
b) Nhân lực hỗ trợ: không có
5.2. Thuốc: không có
5.3. Vật tư
– Găng tay
– Mũ giấy
– Khẩu trang y tế
– Cồn sát khuẩn hoặc dung dịch khử khuẩn tay chứa cồn
– Nhựa tấm, da, vải, carbon, khớp gối cơ học, dây đai, đinh tán, nhám dính, băng bột thạch cao, bột thạch cao
– Những phụ gia và vật tư tiêu hao khác
– Khăn lau tay
5.4. Trang thiết bị
Máy móc và dụng cụ chuyên dụng như:
– Máy mài, máy khoan
– Hệ thống máy hút chân không, hệ thống máy hút bụi
– Lò nung nhựa
– Máy khác như máy may, máy dóng,…
– Dụng cụ cầm tay chuyên dụng:
– Máy khoan cầm tay, máy cưa lọng, máy khò
– Dụng cụ cầm tay khác như máy thổi hơi nóng cầm tay, dũa, kìm…
5.5. Người bệnh
Giải thích, hướng dẫn cho người bệnh sẵn sàng hợp tác điều trị và hoàn thành thủ tục trước khi thực hiện
5.6. Hồ sơ bệnh án:
Hồ sơ, bệnh án đầy đủ, có chẩn đoán, chỉ định rõ ràng
5.7. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 14-15 giờ
5.8. Địa điểm thực hiện: Đơn vị xưởng chỉnh hình phục hồi chức năng
5.9. Kiểm tra hồ sơ:
– Kiểm tra người bệnh: Đánh giá tính chính xác của người bệnh: đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng vị trí cần thực hiện kỹ thuật…
-
TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT
6.1. LÀM NẸP GIÀY CHỈNH HÌNH
Bước 1: Thăm khám, lượng giá và tư vấn cho người bệnh
– Lượng giá các yếu tố như: bậc cơ, tầm vận động khớp chi dưới và trên, môi trường sống nghề nghiệp và làm việc.
– Phân tích dáng đi bệnh lý
– Xác định mục đích, tiêu chí trợ giúp của giày chỉnh hình dựa trên kết quả phân tích và lượng giá bệnh nhân.
– Thiết kế giày chỉnh hình phù hợp với chỉ định, mục đích và yêu cầu sử dụng cho từng trường hợp cụ thể.
Bước 2: Bó bột tạo khuôn
– Lấy mẫu in bàn chân và lấy số đo trên bệnh nhân trước khi bó.
– Bó bột trên bệnh nhân để lấy khuôn mẫu phần cả hai bên chân.
– Lấy đường dóng ở mặt phẳng trước và bên.
Bước 3: Tạo cốt dương
– Hàn kín cốt và gia cố bằng băng bột trước khi đổ bột. Cách ly cốt bột bằng nước xà phòng
– Pha bột và đổ bột.
Bước 4: Chỉnh sửa cốt dương
– Gỡ bỏ băng bột khỏi cốt dương, đánh dấu lại đường dóng.
– Chỉnh sửa cốt dương: dóng dựng và lấy đường dóng cho cốt bột dương, chỉnh sửa cốt theo bệnh nhân (phụ thuộc vào từng người bệnh trên từng trường hợp cụ thể).
Bước 5: Hút nhựa trong
– Cắt nhựa và gia nhiệt bằng máy hút chân không
– Cắt giày trong và tăng cường băng bột
Bước 6: Đổ xốp tạo khuôn Polyurethane (PU)
– Cân 2 chất tạo xốp và chất tạo cứng theo định lượng cho 1 đôi giày.
– Gỡ băng bột và nhựa trong khỏi khuôn.
– Mài nhẵn khuôn
Bước 7: Thử giày trong trên người bệnh
– Gia công lót giày
– Cắt nhựa trong và gia nhiệt bằng máy hút chân không.
– Tháo giày trong ra khỏi khuôn và cắt các đường viền sắc cạnh.
– Thử tĩnh trên bệnh nhân, đánh dấu các điểm tì đè, các điểm rộng.
– Kiểm tra đường dóng dựng trên 2 mặt phẳng trước, sau.
Bước 8: Sửa lại khuôn PU (Polyurethane)
– Mài các điểm đã đánh dấu rộng và so sánh với giày thử trong.
– Bồi bả ma tít và các điểm tì đè sau đó mài nhẵn lại toàn bộ khuôn.
Bước 9: Gia công giày lót thử
– Tạo mẫu và cắt da lót
– May nối các điểm tiếp giáp
– Vào khuôn
– Gia cố gót, mũi giày và đế ngoài
Bước 10: Thử giày lót trên người bệnh
– Thử động trên bệnh nhân, quan sát dáng đi và làm chỉnh sửa cần thiết.
– Cho bệnh nhân đi giày thử về nhà trong vòng 1 đến 2 tuần.
Bước 11: Gia công mũ giày
– Tạo mẫu và cắt da mũ
– May nối các điểm lắp ráp của mũ giày
– Vào khuôn mũ giày vào đế giày
Bước 12: Hoàn thiện
– Mài nhẵn đế giày
– Đục lỗ cho dây giày
– Đánh xi
– Thử động, kiểm tra lần cuối và hướng dẫn người bệnh các chăm sóc bảo dưỡng giày da, đi giày bao nhiêu tiếng khi có giày mới.
6.2. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG GIÀY CHỈNH HÌNH
Bệnh nhân ở tư thế thỏa mái, thuận tiện cho việc đi giầy chỉnh hình.
Bước 1: KTV Gấp bàn chân về phía mu chân rồi đặt giầy xuống mặt dưới bàn chân.
Bước 2: Giữ giầy, nẹp ôm sát bàn chân đồng thời xỏ chân vào giầy, buộc dây.
Bước 3: Cho người bệnh đứng dậy đi lại thử bằng giầy trong 10-15 phút và đánh giá lại (đau, điểm tì đè, dáng đi…).
Bước 4: Người tập: tập cho bệnh nhân đi 20-30 phút
-
THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
* Theo dõi người bệnh trong quá trình làm nẹp
* Tái khám
– Định kỳ 3-6 tháng/lần
– Đánh giá kết quả sử dụng của nẹp với tiêu chí và yêu cầu đặt ra ban đầu cho người bệnh
– Đánh giá mức độ hài lòng của người bệnh với nẹp được cung cấp
– Kiểm tra độ vừa vặn của nẹp
– Kiểm tra tình trạng nẹp nếu dây đai, khóa, đệm lót hỏng do quá trình sử dụng: thay dây đai, khóa, đệm lót, sửa chỉnh cho vừa vặn, phù hợp
* Chỉ định làm mới trong các trường hợp sau:
+ Hết thời gian sử dụng của nguyên vật liệu
+ Thay đổi thiết kế để phù hợp với tiến trình điều trị, phục hồi chức năng của người bệnh
+ Thay đổi thiết kế để phù hợp với thay đổi về thể chất của người bệnh
* Tai biến và xử trí
– Tổn thương da bệnh nhân trong quá trình bó bột và tháo khuôn bột: xử trí tùy theo mức độ tổn thương của người bệnh
– Đau hoặc trầy da, da đổi màu, chai do tỳ đè quá mức tại các điểm cần nắn chỉnh và điểm chịu lực do quá trình sử dụng nẹp: điều chỉnh, thay thế, thay đổi hoặc làm mới nhằm đảm bảo duy trì tốt chức năng hỗ trợ của nẹp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Chapter 1 – Atlas of Limb Prosthetics: Surgical, Prosthetic, and Rehabilitation Principles
- Atlas of Amputations and Limb Deficiencies, Fourth Edition
- SirindhornSchool of Prosthetics & OrthoticsFaculty of Medicine SirirajHospital, MahidolUniversity – Manual 2010.
- WHO standards for prosthetics and orthotics, 2017 (ISBN 978-92-4-151248-0).
