THUẬT NGỮ NGÔN NGỮ HỌC VIỆT ANH

A

1. âm chính nucleus
2. âm cuối coda
3. âm đầu initial; onset
4. âm đệm pretonal
5. âm đoạn segment
6. âm phụt ejective
7. âm sắc quality
8. âm tiết syllable
9. âm tiết áp chót (của từ) penultimate syllable
10. âm tiết chính main syllable; major syllable
11. âm tiết có trọng âm stressed syllable
12. âm tiết khép closed syllable; checked syllable
13. âm tiết không có trọng âm unstressed syllable
14. âm tiết mở open syllable; free syllable
15. âm tiết phụ minor syllable
16. âm tiết tính syllabic
17. âm tiết trước âm tiết áp chót antepenultimate syllable
18. âm tố phone
19. âm vị phoneme
20. âm vị học phonology
21. âm vực rergister
22. ẩn dụ metaphor

B

1. bất chấp phương châm (hội thoại) flout a (conversational) maxim
2. bất định (nh. không xác định) indefinite
3. bật hơi aspirated; aspirate
4. bất động vật inanimate
5. bên (âm ~) lateral
6. Biên periphery
7. biên độ amplitude
8. biến hình inflection
9. biến thể hình vị ailomorph
10. biến thể phối hợp Conditioned allophone/combinatorial variant
11. biến thể tự do free variant
12. biến tố (nh. phụ tố biến hình từ) inflexion
13. biệt ngữ xã hội social dialect
14. biểu cảm expressive
15. biểu thức expression
16. biểu thức có sở chỉ referring expression
17. bộ máy cấu âm articulatory organs
18. bổ ngữ object
19. bổ ngữ gián tiếp indirect object
20. bổ ngữ trực tiếp direct object
21. bối cảnh environment
22. buông (giai đoạn ~) release
23. buông bên lateral release
24. buông cảm no audible release
25. buông mũi nasal release

C

1. cách case
2. cách chung common case
3. cách công cụ instrumental case
4. cách hình thái học morphological case
5. cách sở hữu possessive case
6. cái biểu đạt significant
7. cái cho sẵn (nh. phần nêu) Given
8. cái được biểu đạt Signified
9. cái mới (nh. phần báo) new
10. Cản bít hoàn toàn complete closure
11. cao (thanh ~) high
12. cặp tối thiểu minimal pair
13. cắt từ clipping
14. cấp độ Level
15. câu sentence
16. câu cầu khiến directive sentence
17. câu cảm thán exclamatory sentence
18. câu đặc biệt one-member sentence
19. câu đề – thuyết topic-comment sentence
20. câu đơn simple sentence
21. câu ghép compound sentence
22. câu hỏi có – không yes-no question
23. câu mâu thuẫn Contradiction
24. câu một từ (nh. từ – câu) holophrase
25. câu nghi vấn interrogative sentence
26. câu ngôn hành perfomative (sentence)
27. câu phân tích analytic sentence
28. câu tỉnh lược elliptical sentence
29. câu tồn tại existential sentence
30. câu tổng hợp synthetic sentence
31. câu trần thuật declarative sentence
32. cầu khiến Directive
33. cấu âm articulation
34. cấu âm đôi double articulation
35. cấu tạo từ word formation
36. cấu trúc structure
37. cấu trúc cú pháp syntactic structure
38. cấu trúc hai bậc (nh. phân đoạn đôi)  double structure
39. cấu trúc thông tin information structure
40. chỉ định từ (nh. Từ chỉ định) determiner
41. chỉ xuất (nh. trực chỉ) indexical; indexicality; deictic; deixis
42. chính tố root
43. chồng chéo overlap
44. chu tố circumstant
45. chủ ngữ subject
46. chủ ngữ giả (nh. chủ ngữ rỗng) dummy subject
47. chủ ngữ rỗng (nh. chủ ngữ giả) dummy subject
48. chủ thể subject
49. Chủ ý control
50. chuyển loại conversion
51. chuyển động lướt sliding motion
52. chữ cái ghi thanh điệu của Triệu Nguyên Nhiệm Chao tone letters
53. chữ viết writing
54. chức năng biểu cảm expressive function
55. chức năng cú pháp syntactic function
56. chức năng ngữ pháp grammatical function
57. chức năng siêu ngôn ngữ metalingual function
58. chức năng thi ca poetic function
59. cong lưỡi (âm ~) retroflex
60. có chu kì (âm ~) periodic (wave)
    cố hữu inherent
61. Cố tình không tuân thủ phương châm (hội thoại) blatant nonobservance of the (conversational) maxims
62. công cụ instrument
63. Cơ bản (âm ~) fundamental
64. Cơ chế luồng hơi airstream mechanism
65. Cơ chế luồng hơi mạc velaric airstream mechanism
66. cơ chế luồng hơi miệng oral airstream mechanism
67. cơ chế luồng hơi phổi pulmonic airstream mechanism
68. cơ chế luồng hơi thanh hầu glottalic airstream mechanism
69. cơ hoành diaphragm
70. cơ quan cấu âm chủ động active articulator
71. cơ quan cấu âm thụ động passive articulator
72. cơ quan khởi phái (luồng hơi) initiator
73. cú pháp học syntax
74. cứng hard

D

1. Dài long
2. dạng (nh. thái) voice
3. danh cách (nh. nguyên cách) nominative; subjective
4. danh từ noun
5. danh từ chung common noun
6. danh từ cụ thể concrete noun
7. danh từ đếm được count noun
8. danh từ không đếm được non-count noun
9. danh từ riêng proper noun
10. danh từ trừu tượng abstract noun
11. dành tối đa cho âm đầu maximizing onsets; maximization of onsets
12. dấu hiệu Sign
13. dấu phụ diacritic
14. dây thanh vocal cords
15. diễn tố actant
16. dụng học Pragmatics
17. dụng pháp pragmatics
18. dữ cách (nh. tặng cách) dative case
19. đa nghĩa polysemy
20. đa tiết Polysyllabic
21. đa trị (tính ~) multivaluedness
22. đại từ pronoun
23. đại từ bất định (nh. đại từ phiếm định)  indefinive pronoun
24. đại từ chỉ định demonstrative pronoun
25. đại từ hồi chỉ anaphoric pronoun
26. đại từ nhân xưng personal pronoun
27. đại từ phiếm định (nh. đại từ bất định)  indefmive pronoun
28. đập (âm ~) Tap
29. đầu lưỡi tongue tip
30. đầu lưỡi (âm ~) apical
31. đề ngữ topic phrase; topical phrase
32. đề theme; topic
33. đi ra (luồng hơi) egressive
34. địa điểm locative
35. địa điểm nói (nh. địa điểm phát ngôn) place of speech
36. địa điểm phát ngôn (nh. địa điểm nói) place of speech
37. đích target/goal/terminus
38. điểm cấu âm place of articulation; point of articulation
39. điển chế prescriptive
40. điển mẫu prototype
41. điều kiện chân ngụy truth condition ~
42. điều kiện hữu hiệu felicity condition
43. đình hoãn phương châm suspending a maxim
44. đỉnh (âm tiết) peak
45. định ngữ attribute
46. đoạn tính segmental
47. đoạn văn paragraph
48. độ cao pitch
49. độ dài length
50. độ lùi (lưỡi) back
51. độ mạnh intensity
52. độ nâng (lưỡi) height
53. độ thu hẹp (đường dẫn âm) degree of stricture
54. độ to loudness
55. đối cách objective (case); accusative
56. đối thể object
57. đồng âm homophony
58. đồng đại synchronic
59. đồng hạ danh co-hyponym
60. đồng nghĩa synonymy
61. động dynamic
62. động từ verb
63. động từ ngoại động transitive verb
64. động từ nội động intransitive verb
65. động từ tình thái modal verb
66. động vật animate
67. đơn vị unit
68. đường dẫn âm vocal tract

G

1. ghép compounding
2. giao tiếp communication
3. giá trị chân ngụy true value
4. giải thuyết interpretation
5. giống gender
6. giống cái feminine
7. giống đực masculine
8. giống trung neuter
9. giới ngữ prepositional phrase
10. giới từ adposition
11. giữa (hàng ~) central
12. gốc lưỡi tongue root

H

1. hạ danh hyponym
2. hai môi (âm ~) bilabial
3. hàm ẩn implicit
4. hàm hư non-factive
5. hàm thực factive
6. hàm ý implicature
7. hàm ý đặc thù particularized implicature
8. hàm ý hội thoại conversational implicature
9. hàm ý khái quát generalized implicature
10. hàm ý quy ước conventional implicature
11. hành động lời nói speech act
12. hành động ngôn trung illocutionary act
13. hành động tạo ngôn locutionary act
14. hành động xuyên ngôn perlocutionary act
15. hậu giới từ postposition
16. hậu tố suffix
17. hệ thống system
18. hệ tổng-phân mereological system / mereology
19. hẹp(nguyên âm ~) close
20. hiện tại present (tense)
21. hiện tại hoàn thành present perfect
22. hiện tại tiếp diễn present continuous
23. hình âm vị morphophoneme
24. hình âm vị học morphophology
25. hình thái form
26. hình thái cách case form
27. hình thái học morphology
28. hình thức ngữ pháp grammatical form
29. hình tố morph
30. hình vị morpheme
31. hình vị phái sinh derivational morpheme
32. hình vị ràng buộc bound morpheme
33. hình vị tự do free morpheme
34. hình vị zero null / zero morpheme
35. họa âm overtone
36. hoán dụ metonymy
37. hơi dài half-long
38. hơi hẹp (nguyên âm ~) close-mid
39. hơi rộng (nguyên âm ~) open-mid
40. hút vào (luồng hơi ~) ingressive
41. hư từ empty word
42. hướng direction
43. hữu thanh voiced

K

1. kéo theo implication / entailment
2. kẹt (giọng) creaky
3. kết ước commissive
4. “khai thác” một phương châm (hội thoại) exploit” a (conversational) maxim
5. khái niệm concept
6. khẳng định assertive
7. khí quản trachea; windpipe
8. khoa học kinh nghiệm empiric science
9. khoang miệng oral cavity
10. khoang mũi nasal cavity
11. khoảng cách extent / distance
12. khoảng trống từ vựng lexical gap
13. không có chu kì (âm ~) aperiodic (wave)
14. không xác định (nh. bất định) indefinite
15. không xuýt (âm) nonsibilant
16. kí hiệu học semiology
17. kí hiệu phiên âm quốc tế the International Phonetic Alphabet (IPA)
18. kích thích stimulus
19. kiêng kị taboo

L

1. Láy reduplication
2. Lặp lại (sự) reiterative
3. lên (thanh) rising
4. lên cao (thanh) high rising
5. lên cục bộ upstep
6. lên toàn cục global rise
7. lên xuống (thanh) rising-falling
8. lịch đại diachronic
9. liên tố interfix
10. liên từ conjunction
11. loại hình type
12. loại hình học typology
13. lỏng (âm ~) liquid
14. lối đi path
15. lồng ngực rib cage
16. lời nói speech
17. lợi (âm ~) alveolar
18. lợi alveolar ridge
19. lợi ngạc (âm ~) alveolo-palatal; alveo-palatal
20. lùi (lưỡi ~) retracted
21. lực ngôn trung illocutionary force
22. lực tác động force
23. lưỡi tongue
24. lưỡi con, lưỡi gà (âm ~) uvular
25. lưỡi con, lưỡi gà uvula
26. lưỡi giữa tongue body
27. lưỡi môi (âm ~) linguolabial
28. lưỡi sau tongue back
29. lưỡi trước tongue front
30. lượng từ quantifier
31. lướt (âm ~) glide
32. lướt sau (âm ~) off-glide
33. lướt trước (âm ~) on-glide

M

1. mạc velum
2. mạc (âm ~) velar
3. mạc hóa velarized/velarization
4. mặc định default
5. mâu thuẫn contradiction
6. mềm soft
7. mệnh đề proposition
8. miêu tả descriptive; description
9. môi lips
10. môi dưới lower lip
11. môi hóa labialized/labialization
12. môi mạc (âm ~) labial-velar
13. môi ngạc (âm ~) labial-palatal
14. môi răng (âm ~) labiodental
15. môi trên upper lip
16. mở rộng nghĩa widening of meaning
17. mục đích purpose
18. mục đích giao tiếp communication goal; communicative goal
19. mũi nose
20. mũi (âm ~) nasal
21. mũi (tính chất ~) nasality
22. mũi hóa nasalized/nasalization

N

1. nắp họng (nắp thanh quản) epiglottis
2. nắp họng (âm ~) epiglottal
3. nét nghĩa semantic feature / semantic component
4. ngạc palate
5. ngạc (âm ~) palatal
6. ngạc hóa palatalized/palatalization
7. ngạc lợi (âm ~) palatoalveolar; palato-alveolar
8. ngắt âm tiết syllable break
9. nghĩa meaning; signification
10. nghĩa biểu hiện designative signification
11. nghĩa liên hệ relational meaning
12. nghĩa liên tưởng connotatum; connotation
13. nghĩa logic – ngôn từ logico-discursive meaning
14. nghĩa phái sinh derivational meaning
15. nghĩa sở biểu designatum; designation
16. nghĩa sở thị denotatum; denotation
17. nghĩa thông báo assertion
18. ngoại diên extension
19. ngôi person
20. ngôi gộp inclusive (person)
21. ngôi thứ ba third person
22. ngôi thứ hai second person
23. ngôi thứ nhất first person
24. ngôi trừ exclusive (person)
25. ngôn ngữ language
26. ngôn ngữ biến hình inflectional / inflecting language
27. ngôn ngữ có thanh điệu tone language
28. ngôn ngữ học linguistics
29. ngôn ngữ học đại cương general Linguistics
30. ngôn ngữ học đồng đại synchronic linguistics
31. ngôn ngữ đơn lập isolating language
32. ngôn ngũ học lịch đại diachronic linguistics
33. ngôn ngữ học nhân học anthropological linguistics
34. ngôn ngữ học tâm lí psycholinguistics
35. ngôn ngữ học xã hội sociolinguistics
36. ngôn ngữ không có thanh điệu toneless language; nontonal language
37. ngôn ngữ mẹ đẻ (nh. tiếng mẹ đẻ) native / mother language/ mother tongue
38. ngôn ngữ phân tích tính analytic language
39. ngôn ngữ quốc tế international language
40. ngôn ngữ tổng hợp tính synthetic language
41. nguồn source
42. nguyên âm vowel
43. nguyên âm ba triphthong
44. nguyên âm bốn tetraphthong
45. nguyên âm đôi diphthong
46. nguyên âm đôi hướng hậu backing diphthong
47. nguyên âm đôi hướng tiền fronting diphthong
48. nguyên âm đôi hướng trung centering diphthong
49. nguyên âm đôi khép closing diphthong
50. nguyên âm đôi lên rising diphthong; crescendo diphthong
51. nguyên âm đôi mở opening diphthong
52. nguyên âm đôi xuống falling diphthong; diminuendo diphthong
53. nguyên âm đơn monophthong
54. nguyên cách (nh. danh cách) nominative; subjective
55. nguyên nhân cause
56. nguyên tắc cộng tác Cooperative Principle
57. ngữ âm học phonetics
58. ngữ âm học âm học acoustic phonetics
59. ngữ âm học cấu âm articulatory phonetics
60. ngữ âm học thính giác auditory phonetics
61. ngữ âm học thực nghiệm instrumental phonetics
62. ngữ cảnh context
63. ngữ chính phụ hypotactic phrase
64. ngữ cố định fixed phrase
65. ngữ danh từ noun phrase
66. ngữ dụng học linguistic pragmatics
67. ngữ đẳng lập paratactic phrase
68. ngữ điệu intonation
69. ngữ (đoạn) phrase
70. ngữ đoạn âm vị học phonological phrase
71. ngữ nghĩa học (linguistic) semantics
72. ngữ nghĩa học cú pháp semantics of syntax
73. ngữ nghĩa học dụng pháp pragmatic semantics
74. ngữ nghĩa học từ vựng lexical semantics
75. ngữ pháp grammar; grammatical
76. ngữ pháp cách case grammar
77. ngữ pháp chức năng functional grammar
78. ngữ pháp hình thức formal grammar
79. ngữ pháp hóa grammaticalized; grammaticalization
80. ngữ pháp học grammar
81. ngữ pháp quan hệ relational grammar
82. ngữ pháp tạo sinh generative grammar
83. ngữ pháp truyền thống traditional grammar
84. ngữ pháp văn bản text grammar
85. người hành động actor
86. người hưởng lợi beneficiary
87. người nghe hearer; listener
88. người nhận recipient
89. người nói speaker
90. người tác động agent
91. người thể nghiệm experiencer / senser
92. người / vật bị di chuyển Theme
93. người / vật bị tác động patient
94. người / vật liên đới accompaniment
95. người / vật mang trạng thái undergoer; processed
96. người / vật sở hữu possessor
97. người / vật tồn tại existent
98. nhân (cách) hóa Personification
99. nhận định assertion
100. nhà âm vị học phonologist
101. nhóm (ngữ điệu) chính major (intonation) group
102. nhóm (tiết điệu) phụ minor (foot) group
103. nổ (âm ~) plosive
104. nối (đọc ~) Linking
105. nội dung thông tin information content
106. nội tại inherent

O

1. ồn (âm ~) Obstruent

P

1. phạm trù cú pháp học syntactic category
2. phạm trù hình thái học morphological category
3. phạm trù ngữ pháp grammatical category
4. phạm trù từ vựng ngữ pháp lexico-grammatical category
5. phái sinh (phương thức cấu tạo từ ~) derivation
6. phán đoán judgement
7. phát ngôn ngôn hành perfomative utterance
8. phát ngôn trần thuật bình thường constative utterance
9. phát ngôn utterance
10. phân âm tiết syllabication; syllabification
11. phân bố distribution
12. phân bố bổ sung complementary distribution
13. phân bố đối lập contrastive distribution
14. phân danh meronym
15. phân đoạn đôi (nh. cấu trúc hai bậc) double structure
16. phần báo (nh. cái mới) new
17. phần nêu (nh. cái cho sẵn) given
18. phân đoạn thực tại (của câu) actual division (of the sentence)
19. phân từ quá khứ past participle
20. phép liên kết conjunction
21. phi âm tiết tính non-syllabic; asyllabic
22. phi diễn tố nomparticipant
23. phi quá khứ non-past
24. phong cách học stylistics
25. phỏng nghĩa paraphrase
26. phổ quát universal
27. phổi lungs
28. phụ âm consonant
29. phụ âm cường điệu emphatic consonant
30. phụ âm điệp double consonant; geminate
31. phụ tố biến hình từ (nh. biến tố) inflexion
32. phụ tố phái sinh từ derivational affix
33. phụ tố affix
34. phương ngữ học dialectology
35. phương thức manner
36. phương thức biến tố bên trong infixation
37. phương thức cấu âm manner of articulation
38. phương thức cấu tạo từ manner of word-formation
39. phương thức ngữ pháp grammatical manner
40. phương thức phụ tố affixation
41. phương tiện giao tiếp means of communication
42. phương tiện instrument
43. phương tiện ngữ pháp grammatical means
44. phương tiện tư duy means of thinking

Q

1. quá khứ past
2. quan hệ bắc cầu transitive relation
3. quan hệ bao nghĩa inclusion/hyponymy
4. quan hệ cấp độ (nh. quan hệ tôn ti) hierarchic relation
5. quan hệ chi phối relation of dominance
6. quan hệ chính phụ subordination; hypotaxis
7. quan hệ chủ vị subject-predicate relation; predication relation
8. quan hệ cú pháp syntactic relation
9. quan hệ dị biệt relation of differentiation; relation of difference
10. quan hệ đẳng lập co-ordination; parataxis
11. quan hệ đề thuyết topic-comment relation
12. quan hệ đối vị paradigmatic relation
13. quan hệ giao nghĩa overlap
14. quan hệ kết hợp syntagmatic relation
15. quan hệ thời gian temporal relationship
16. quan hệ tôn ti (nh. quan hệ cấp độ) hierarchic relation
17. quan hệ tổng – phản nghĩa meronymy; partonomy
18. quan hệ trái nghĩa antonymy
19. quán từ article

R

1. rất cao (thanh ~) extra-high
2. rất ngắn extra-short
3. rất thấp (thanh ~) extra-low
4. răng teeth
5. răng (âm -) dental
6. ranh giới boundary
7. rộng (nguyên âm ~) open
8. r-tính rhoticity
9. rung (âm ~) trill; roll
10. rung đầu lưỡi (âm ~) tongue-tip trill
11. rung lưỡi con, rung lưỡi gà (âm ~) uvular trill

S

1. sau (hàng ~) back
2. sau lợi (âm ~) postalveolar
3. sản sinh hàm ý generating an implicature
4. sáng (âm bên ~) clear
5. siêu âm vị archiphoneme
6. siêu đoạn tính suprasegmental
7. siêu ngôn ngữ meta-language (n.), metalinguistic (adj.)
8. sinh cách genitive
9. sóng âm wave
10. sóng âm có chu kì periodic wave
11. số number
12. số ba trial
13. số đôi dual
14. số đơn, số ít singular
15. số phức, số nhiều plural
16. sở chỉ reference
17. sở hữu (cách) possessive (case)
18. suy lí deduction
19. suy ý inference –
20. sự tình event; state of affairs

T

1. tác cách ergative; agentive
2. tác thể agent
3. tác tử operator
4. tác tử cường điệu emphasizer
5. tác tử đẳng kết coordinator
6. tác tử iota iota operator
7. tác tử liên kết connector
8. tác tử đồng nhất hóa identifier
9. tác tử lệ thuộc subordinator
10. tác tử nghi vấn interrogative operator
11. tác tử phụ ngữ hóa complementizer
12. tác tử tăng cường intensifier
13. tác tử tiêu điểm hóa focelizer
14. tác tử tình thái hóa modalizer
15. tác tử vật hóa reifier
16. tái diễn iteration
17. tái lập âm tiết ressyllabification
18. tam đoạn luận syllogism
19. tảo vị anticipatory
20. tạo âm phonation
21. tạo sinh generate; generative
22. tạo tác factitive
23. tạp âm noise
24. tạo từ tắt (bằng cách chắp các chữ đầu của nhiều từ) acronymy
25. tái phân âm tiết resyllabication; resyllabification
26. tắc (âm ~) stop
27. tắc xát (âm ~) affricate; affricative; affricated stop
28. tăng cường reinforcement; intensification
29. tặng cách (nh. dư cách) dative, case
30. tâm center
31. tâm lý (trí) luận mentalism
32. tâm lý ngôn ngữ học psycholinguistics
33. tâm lý siêu ngôn ngữ học psycho-metalinguistics
34. tầm tác động scope (Ph.portèe)
35. tân thực chứng luận neo-positivism
36. tần số frequency
37. tần số cơ bản fundamental frequency
38. tần sồ cộng hưởng harmonics
39. tất chân alethic
40. tất yếu necessary; necessity
41. tên (gọi) name
42. tha âm allophone
43. tha biệt (tính-) alterity
44. tha hình allomorph
45. tha tự allograph
46. thác biện ignorance of the refutation (ignoratio elenchi)
47. thái (nh. dạng) voice
48. thái bị động passive voice
49. thái chủ động active voice
50. thái trung tính middle voice
51. thái độ attitude; behaviotulr
52. thái độ cú pháp syntactic behavio(u)r
53. thái độ ngữ pháp grammatical behavio(u)r.
54. thái trung dung middle voice
55. tham tố argument; participant
56. thán từ exclamation;interjection
57. thang đo scale; scalar
58. thanh bằng level tone
59. thanh cộng hưởng harmonic, overtone.
60. thanh cơ bản fundamental tone
61. thanh dùng âm vực register tone
62. thanh dùng âm điệu contour tone
63. thanh điểm tinh punctual tone
64. thanh (điệu) tone
65. thanh đới vocal cords
66. thanh hầu (thanh quản) larynx
67. thanh hầu (âm ~; âm thanh môn?) glottal
68. thanh hầu hóa glottalization
69. thanh lương saturation
70. thanh môn glottis
71. thanh phổ (sound) spectrum
72. thanh trắc gliding, tone; contour tone
73. thanh trắc đơn giản simple contour tone
74. thanh trắc phức tạp complex contour tone
75. thành ngữ idiom
76. thành ngữ tính idiomatic
77. thành phần câu sentence element
78. thành phần nghĩa (sense) -component
79. thành tố constituant
80. thành tố trực tiếp immediate component; immediate constituant
81. thành yết hầu, thành hầu pharynx wall
82. thân từ stem
83. thấp (thanh ~) low
84. thao tác operation; procedure
85. thao tác khá đáo invertible operation
86. thao tác luận operationalism
87. tháo rời sang trái left dislocation
88. thăng sharp
89. thay thế substitution
90. thẩm năng (khả năng?) competence
91. thẩm năng giao tiếp communicative competence
92. thẩm năng ngôn ngữ linguistic competence
93. thất ngữ language loss; aphasia
94. thấu đáo exhaustive
95. thế giới khả hữu possible world
96. thể aspect
97. thể chưa hoàn thành (thể vị thành) imperfect (aspect)
98. thể hoàn thành (thể dĩ thành) perfect (aspect)
99. thể kết quả resultative aspect
100. thể “nhiều lần” iterative
101. thể tập quán habitual
102. thể tích lũy cumulative
103. thể tiếp diễn progressive; continuous
104. thì tense
105. thì hiện tại present cense
106. thì quá khứ past tense
107. thì phi quá khứ non-past tense
108. thì phi tương lai non-future tense
109. thì quá khứ kinh nghiệm experiencial past
110. thì tương lai future tense
111. thích ứng accommodation
112. thiên hướng preference
113. thiết chế hóa institutionalize
114. thỏa đáng (sự) adequacy
115. thổ ngữ subdialect; patois
116. thở (giọng ~) breathy
117. thời điểm point of time
118. thời điếm mốc reference time
119. thời điểm phát ngôn (nh. thời điểm nói) time of speech
120. thời điểm nói (nh. thời điểm phát ngôn) time of speech
121. thời gian temporal
122. thời lượng duration
123. thời vi chroneme
124. thu hẹp nghĩa narrowing of meaning
125. thủ đắc ngôn ngữ, tiếp thu ngôn ngữ language acquisition
126. thủ tục (quy trình) procedure
127. thuật “chơi chữ” paranomase
128. thuật ngữ chuyên môn special term; technical term
129. thuật ngữ khoa học scientific term
130. thuộc tính property
131. thủy âm initial
132. thuyết rheme;comment
133. thuyết (trong câu điều kiện) apodosis
134. thuyết minh (thuyết giải) interpretation
135. thuyết minh điền ngôn hermeneutics
136. thuyết ngữ comment phrase
137. thứ tự hoá quy tắc rule ordering
138. thừa dư redundancy
139. thức mood
140. thức cầu khiến imperative
141. thức điều kiện conditional
142. thức giả định (thuộc cũ) subjunctive
143. thức mệnh lệnh imperative
144. thức trần thuật declarative; indicative
145. thức phủ định negative
146. thức vô định infinitive
147. thực chứng luận positivism
148. thực tại actual
149. thực thể entity
150. thực thế từ substantive
151. thực tiền dụng ngôn performance
152. thực từ full / lexical / content / contentive / notional word; content word
153. thường tồn permanent
154. thượng danh superordinate/hyperonym
155. thượng tầng superstrat
156. tỉ dụ simile
157. tiềm năng virtual; potential
158. tiên nghiệm a priori
159. tiền âm tiết presyllable
160. tiền đề protasis; antecedent
161. tiền giả định hàm hư non-factive presupposition
162. tiền giả định hàm thực factive presupposition
163. tiền giả định phạm trù categorical presupposition
164. tiền giả định presupposition
165. tiền giả định tồn tại existence presupposition / existential presupposition
166. tiền giới từ preposition
167. tiền lệ (ngữ) antecedent
168. tiền mẫu (nguyên mẫu) prototype
169. tiền mũi hóa prenasalized
170. tiền sở chi antecedent
171. tiền thanh hầu hoá preglottalized
172. tiền tố prefix
173. tiền ước presumption
174. tiền (lưỡi ~) advanced
175. tiếng monosyllable
176. tiếng (1) sound; syllable
177. tiếng (2) morphosyllabeme
178. tiếng (3) language
179. tiếng á- chuẩn acrolect
180. tiếng ậm ừ hesitation noise
181. tiếng chuẩn standard language
182. tiếng cá nhân idiolect
183. tiếng cơ sở basilect
184. tiếng động noise
185. tiếng lóng argot; slang
186. tiếng mẹ đẻ (nh. ngôn ngữ mẹ đẻ) native / mother language
187. tiếng thì thầm murmur
188. tiếng thều thào breathy voice
189. tiếp cận (âm ~) approximant
190. tiếp cận bên (âm ~) lateral approximant
191. tiếp cận giữa (âm ~) central approximant
192. tiếp cận khép close approximantion
193. tiếp cận mở open approximantion
194. tiếp diễn (thể) progressive; continuous
195. tiếp điểm juncture
196. tiếp điểm mở open juncture
197. tiếp thế recipient
198. tiếp xúc ngôn ngữ language contact
199. tiết tấu rythm
200. tiêu chí hình thức formal criterion
201. tiêu chuẩn norm
202. tiêu điểm focus
203. tiêu thể standard allophone
204. tiểu cú clause
205. tiểu cú binh luận comment clause
206. tiểu cú điều kiện conditional clause
207. tiểu cú đồng vị appositive clause
208. tiểu cú liên hệ relative clause
209. tiểu cú liên hệ trực kết contact clause
210. tiểu cú mẹ matrix clause
211. tiểu cú nhân nhượng concessive clause
212. tiểu cú nội dung content clause
213. tiểu đề subtheme; hypotheme
214. tiểu thuyết subrheme; hyporheme
215. tiểu từ particle
216. tín hiệu signal
217. tín hiệu kết điểm juncture
218. tinh : gender
219. tình huống situation
220. tình huống tiếp nhận situation of reception
221. tình huống tương tác situationof interaction
222. tình thái modality
223. tình thái chủ quan subjective modality
224. tình thái đạo lý deontic modality
225. tình thái khách quan objective modality
226. tình thái trị thức epistemic modality
227. tính có thể hủy bỏ cancellability
228. tính hình tuyến (nh. tuyến tính) linear; linearity
229. tính năng sản, (tính diễn đạt?) productivity
230. tính từ adjective
231. tính từ chỉ loai classifying adjective
232. tính tứ chỉ phẩm chất qualitative adjective
233. tính từ hóa adjectivization
234. tỉnh lược ellipsis
235. tỉnh lược trung tâm gapping
236. tính hình hiệu iconicity
237. tính hữu trưng markedness
238. tính ngữ qualifier; attribuce
239. tính ngữ nội tại inherent attribute
240. tính ngữ phi nội tại non-inherent attribure
241. tính ngữ pháp grammaticality, well- formedness
242. tính phân tích analyticity
243. tính tiệm tiến gradience
244. toàn chủng generic
245. tổ hợp phụ âm consonant cluster
246. tối (x. mạc hóa)
247. tối (âm bên ~) dark
248. tối thiểu minimal
249. tôn ty (hệ) hierarchy
250. tổng loại generic
251. tốt nghĩa meliorative
252. tổng danh holonym
253. tròn môi (tính ~) rounding
254. trạng ngữ adverbial modifier
255. trạng ngữ chỉ đích target adverbial
256. trạng ngữ nơi chốn locative adverbial
257. trạng ngữ phương thức manner adverbial
258. trạng ngữ thời gian time adverbial
259. trạng thái state
260. trạng thái tinh thần psychological state
261. trạng từ (x. phó từ; trạng ngữ) adverb
262. trái nghĩa bổ sung (nh. trái nghĩa lưỡng phân) complementary antonyms
263. trái nghĩa lưỡng phân (nh. trái nghĩa bổ sung) binary antonyms
264. trái nghĩa nghịch đảo converse antonyms
265. trái nghĩa thang độ gradable antonyms
266. trầm grave
267. trần thuật declarative
268. trật tự từ word order
269. trật tự từ ngữ tự do free word orđer
270. trật tự từ ngữ cố định fixed word order
271. tri thức knowledge; epistemic
272. tri giác luận gnoseology
273. tri nhận, nhận thức cognitive
274. trích phân (quản từ) partitive (article)
275. trò chơi ngữ nghĩa semantic game
276. tròn môi (âm ~) rounded tròn môi lip rounding; rounded
277. trọng âm stress
278. trọng âm câu sentence stress
279. trọng âm chính primary stress
280. trọng âm cố định fixed stress
281. trọng âm cường điệu emphatic stress
282. trọng âm logic logical stress
283. trọng âm lực dynamic stress
284. trọng âm lượng quantitative stress
285. trọng âm ngữ đoạn phrasal stress; phrase stress; syntagm stress
286. trọng âm phán đoán demarcative stress
287. trọng âm tạo đỉnh culminative stress
288. trọng âm phụ secondary stress
289. trọng âm từ word stress; word accent; lexical stress
290. trọng âm tự do free stress
291. trộn mã code mixing
292. trộn từ blending
293. trợ động từ (trợ ngữ) auxiliary verb
294. trục đối vị paradigmatic axis
295. trục kết hợp syntagmatic axis
296. trung gian tố interfix
297. trung hòa neutral
298. trung hòa hóa neutralization
299. trung tâm center; head
300. trung tâm ngữ pháp (grammatical) head
301. trung tính neuter; neutral; middle
302. trung tố infix
303. trung vị mid-position
304. trùng ngôn tautology
305. trùng ngữ pleonasm
306. trực chỉ (nh. chỉ xuất) indexical; indexicality; deictic; deixis
307. trực giác luận intuitionnism
308. trước (hàng ~) front
309. trường độ length; quantity
310. trường từ vựng lexical field
311. tục ngữ proverb, saying
312. tục ngữ có vần rhyming proverb
313. tùy ý optional; facultative
314. tuyên bố declaration
315. tuyến điệu contour
316. tuyến tính (nh. tính hình tuyến) linear; linearity
317. tuyệt đối cách absolutive
318. tuyển chon selection: selectivity
319. tư duy thought
320. tư liệu viên informant; consultant
321. tư thế position
322. từ bỏ phương châm opting out of a maxim
323. từ chỉ định (nh. chỉ định từ) determiner
324. từ word
325. từ câu (nh. câu một từ) holophrase; holophrastic utterance
326. từ có sở chỉ cứng nhắc rigid designator
327. từ dùng tại chỗ nonce-word
328. từ đa nghĩa polysemantic word
329. từ địa phương regional word
330. từ điển học lexicography
331. từ đồng âm homonym
332. từ đồng hình homomorph
333. từ đồng nghĩa synonyms
334. từ đồng nguyên cognates; paronyms
335. từ đồng tự heteronyms; heterophones
336. từ đơn single word
337. từ đơn tiết monosyllable
338. từ ghép compound word
339. từ hình thái word
340. từ lai gốc hybrid word
341. từ láy reduplicative
342. từ loại parts of speech
343. từ mô phỏng onomatopoeia; phonaesthetic word
344. từ mượn loanword
345. từ nghề nghiệp professional word
346. từ nghĩa học semasiology
347. từ ngoại lai foreignism
348. từ ngoại lai đồng đại synchronic foreignism
349. từ nguyên; gốc từ etymon
350. từ nguyên học etymology
351. từ nguyên dân gian folketymology; popularetymology
352. từ ngữ term
353. từ ngữ chỉ quan hệ thân thuộc kinship term
354. từ ngữ có sở chỉ cá thể singular term
355. từ ngữ cổ archaism
356. từ ngữ mới xuất hiện neologism
357. từ phái sinh derivative
358. từ phức complex word
359. từ song tiết disyllabie
360. từ trái nghĩa antonyms
361. từ trộn blend; portmanteau word
362. từ trực chỉ deictic
363. từ từ điển lexeme
364. từ tượng hình figurative onomatopoeia
365. từ tượng thanh onomatopoeia
366. từ vị lexeme
367. từ vựng lexicon; lexical
368. từ vựng hóa lexicalization
369. từ vựng học lexicolog
370. tự do free
371. tự điển dictionary
372. tự mẫu âm tiết tính syllabary
373. tự vị grapheme
374. tương cận (tính ~) Contiguity
375. tương đồng (tính ~) similarity
376. tương đối luận ngôn ngữ học linguistic relativism
377. tương đương equivalent
378. tương lai future
379. tương liên correlation
380. tương phản dưới Subaiternation (?)
381. tương phản trên superaiternation (?)
382. tương phản (đề) contrasting (topics); contrastive
383. tương tác interaction
384. tương thích compatibility
385. tương ứng correspondencetương ứng một đối một one-to-one correspondence
386. tường minh, minh thị explicit
387. tỷ cấp comparative
388. tỷ dụ comparison
389. tỷ lực thông báo communicative dynamism

U

1. uốn lưỡi retroflex
2. uyển âm euphony
3. uyển ngữ euphemism;
4. ứng xử behabitive
5. ước định (tính) conventionality
6. ước lượng approximation
7. ưu thế preference

V

1. vai role
2. vai cú pháp syntactic role
3. vai nghĩa semantic role; ĩhematic role
4. vai tham tố participant role
5. vang (âm ~) Sonorant
6. vành lưỡi (âm ~) laminal, rim; blade; corona
7. vành lưỡi tongue blade
8. vay mượn borrowing
9. văn bản text
10. văn cảnh co-text
11. văn tự script; writing system
12. văn tự ngữ âm phonographic script
13. văn tự ghi âm tiết syllabic script
14. văn tự ghi hình vị morphemic script
15. văn tự ghi từ logographic script
16. văn tự ghi ý ideographic script
17. văn tự hình đỉnh cuneiform script
18. vần rhyme; rime
19. vần lưng internal rhyme
20. vần thông half-rhyme
21. vật định vị trajector
22. vật đồng sở chỉ co-referent
23. vật lý luận, vật chất luận physicalism
24. vật sở chỉ referent
25. vật tạo tác factitive
26. vật tính reity; thingness
27. vế term
28. vế trung middle term
29. vế trung gian mediate
30. vi phạm phương châm violating a maxim
31. vĩ âm coda
32. vĩ  tố inflection
33. vị danh từ gerund
34. vị điều predicate; categorem
35. vị ngữ predicate; verb phrase
36. vị ngữ hữu đích telic verb phrase
37. vị ngữ vô đích atelic verb phrase
38. vị tính từ participle
39. vị tính từ treo hanging participle
40. vị trí cấu âm place of articulation
41. vị từ, động từ verb
42. vị từ động dynamic verb
43. vị từ đơn trị monovalent/one-place verb
44. vị từ hữu đích x. Vị ngữ hữu đích
45. vị từ kết chuỗi serial verbs;verbs in series
46. vị từ ngoại động transitive verb
47. vị từ ngôn hành performative verb; speech act verb
48.  vị từ nhận định / trần thuật constative verb
49. vị từ nội động intransitive verb
50. vị từ liên kết linking verb; copula
51. vị từ song trị bivalent / two-place verb
52. vị từ tam trị trivalent / three-place verb
53. vị từ tĩnh stative verb
54. vị từ tình thái modality verb
55. vị từ tri giác-nội năng perception-utterance verb
56. vị từ trung tính middie verb
57. vị từ vô địch x. vị ngữ vô địch
58. việt nhịu lapsus calami
59. vòng lẩn quẩn vicious circle
60. võ đoán (tính ~) arbitrariness
61. vô căn gratuitous
62. vô đích atelic
63. vô hàm non-implicative; non -factive
64. vô kết x. vô đích
65. vô lan x. vô đích
66. vô nhân xưng impersonal
67. vô thanh voiceless; unvoiced
68. vô thanh hóa devoicing
69. vô trưng unmarked
70. vỗ (âm ~) flap
71. vừa (thanh ~) Mid
72. vượt qua phương châm infringing a maxim

X

1. xã hội ngôn ngữ học sociolinguistics
2. xát (âm ~) fricative
3. xát bên (âm ~) lateral fricative
4. xác định definite
5. xác nhận confirmation
6. xác tín conviction
7. xấu nghĩa pejorative
8. xếp chuỗi sequencing
9. xóa bỏ deletion
10. xu hướng tendency
11. xu thế tendency
12. xuất cách elative
13. xuất phát điểm, xuất xứ (nh. nguồn) source
14. xung đột giữa các phương châm (hiện tượng ~) clash between maxims
15. xuống (thanh ~) Falling
16. xuống cục bộ downstep
17. xuống thấp (thanh ~) low falling
18. xuống toàn cục global fall
19. xuýt (âm ~) sibilant

 Y

1. ý, ý niệm, ý tưởng idea
2. ý định intention; intentionality
3. ý muốn (tình thái) volition
4. ý nghĩa sense; meaning
5. ý nghĩa cách case meaning
6. ý nghĩa ngữ pháp grammatical meaning
7. ý nghĩa phái sinh derivational meaning
8. ý nghĩa từ vựng lexical meaning
9. ý niệm tuyệt đối absolute idea
10. ý thức conscience
11. ý tứ ideogram
12. yết hầu, hầu pharynx
13. yết hầu (âm ~) pharyngeal
14. yết hầu hóa pharyngealized; pharyngealization
15. yếu tố element; item
16. yếu tố luân phiên alternant
17. yếu tố thay thế replacive
18. yếu tố từ vựng lexical item
19. yếu tố trực chỉ indexical item
20. yếu tố zero null, zero element.

Từ điển Ngôn ngữ học của Cao Xuân Hạo và Hoàng Dũng, 2024

MỘT SỐ TÀI LIỆU THAM KHẢO CƠ SỞ

1. Brown G., Yule G (2001), Phân tích diễn ngôn. Trần Thuần dịch. NXB ĐHQG HN.

2.Đỗ Hữu Châu (1998), Cơ sở ngữ nghĩa học từ vựng. NXB ĐH và THCN.

3.Đỗ Hữu Châu (1996), Từ vựng – ngữ nghĩa tiếng Việt. NXB Giáo dục.

4.Đỗ Hữu Châu, Bùi Minh Toán (2001), Đại cương ngôn ngữ học. Tập I. NXB Giáo dục.

5.Đỗ Hữu Châu (2001), Đại cương ngôn ngữ học. Tập II – Ngữ dụng học. NXB Giáo dục.

6.Mai Ngọc Chừ, Vũ Đức Nghiệu, Hoàng Trọng Phiến (1992), Cơ sở ngôn ngữ học và Tiếng Việt. NXB ĐH và THCN. 9th-2008

7.Nguyễn Đức Dân (1996), Ngữ dụng học. Tập I. NXB Giáo dục.

8.Nguyễn Đức Dân (1998), Logic và tiếng Việt. NXB Giáo dục.

9.Nguyễn Thiện Giáp (2000), Dụng học Việt ngữ. NXB ĐHQGHN.

10.Nguyễn Thiện Giáp (chủ biên), Đoàn Thiện Thuật, Nguyễn Minh Thuyết (1994), Dẫn luận ngôn ngữ học. NXB Giáo dục.

11. Cao Xuân Hạo (1998), Tiếng Việt – mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa. NXB Giáo dục.

12. Nguyễn Văn Khang (1999), Ngôn ngữ xã hội – những vấn đề cơ bản. NXB KHXH.

13. Hoàng Phê (1989), Logic ngôn ngữ học. NXB KHXH.

14. Saussure F.de (1973), Giáo trình ngôn ngữ học đại cương. NXB KHXH.

15. Stepanov Iu.S. (1977), Nhũng cơ sở của ngôn ngữ học đại cương. NXB ĐH và THCN.

16. Lý Toàn Thắng (2005), Ngôn ngữ học tri nhận – từ lí thuyết đại cương đến thực tiễn tiếng Việt. NXB KHXH.

17. Yule G. (2003), Dụng học. Diệp Quang Ban và nhóm biên dịch. NXB ĐHQG HN.