Lọc nâng cao 
Tiếng Việt
LƯỢNG GIÁ KỸ NĂNG TIỀN NGÔN NGỮ (số 99)
-
ĐẠI CƯƠNG
Tiền ngôn ngữ là giai đoạn trước khi đứa trẻ nói một từ đầu tiên có ý nghĩa. Các kỹ năng tiền ngôn ngữ là nền tảng cần thiết cho việc phát triển ngôn ngữ và lời nói khi trẻ lớn lên. Kỹ năng tiền ngôn ngữ là một tập hợp các kỹ năng trẻ sử dụng để giao tiếp mà không cần sử dụng lời nói, bao gồm các kỹ năng như sử dụng cử chỉ, chia sẻ sự chú ý chung qua giao tiếp mắt, luân phiên và bắt chước.
2. CHỈ ĐỊNH
Cho tất cả các trẻ chưa xuất hiện lời nói và ngôn ngữ thuộc các nhóm Rối loạn dưới đây:
– Rối loạn phổ tự kỷ
– Rối loạn ngôn ngữ
– Rối loạn phát triển ngôn ngữ
– Khiếm thính
– Chậm phát triển tâm thần
3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
– Không có chống chỉ định tuyệt đối
– Việc lượng giá sẽ không đạt kết quả tốt nếu trẻ không đủ tỉnh táo hoặc không hợp tác tham gia vào buổi lượng giá.
4. THẬN TRỌNG
– Không có
5. CHUẨN BỊ
5.1. Người thực hiện
- a) Nhân lực trực tiếp
– 01 Bác sĩ phục hồi chức năng
– 01 Kỹ thuật viên phục hồi chức năng
- b) Nhân lực hỗ trợ: không có
5.2. Thuốc: không có
5.3. Vật tư
– Găng tay
– Mũ giấy
– Khẩu trang y tế
– Cồn sát khuẩn hoặc dung dịch khử khuẩn tay chứa cồn
– Khăn lau tay
– Bảng lượng giá (các mốc phát triển của các thành phần ngôn ngữ)
– Đồ chơi tạo động lực cho trẻ: đồ chơi trẻ yêu thích, bánh, kẹo, xe, banh, dụng cụ chơi giả vờ hằng ngày, sticker…
– Bảng đánh giá các kỹ năng tiền ngôn ngữ:
5.4. Trang thiết bị: không có
5.5. Người bệnh
– Người thực hiện giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện : mục đích, các bước tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra …
5.6. Hồ sơ bệnh án
Hồ sơ bệnh án theo quy định hoặc phiếu điều trị chuyên kho
5.7. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 0,3 – 0,5 giờ
5.8. Địa điểm thực hiện: Phòng tập Phục hồi chức năng
5.9. Kiểm tra hồ sơ
– Kiểm tra người bệnh: Đánh giá tính chính xác của người bệnh: đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng vị trí cần thực hiện kỹ thuật…
6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT
Thông qua quan sát các hoạt động kích thích, vui chơi tại phòng khám cũng như phỏng vấn phụ huynh hoặc thông qua xem các video quay bé tại nhà, kỹ thuật viên NNTL ghi chép, mô tả lại khi quan sát trẻ kèm mức độ (tần suất: không có, thỉnh thoảng, thường xuyên) xuất hiện các hành vi theo các mức độ của bảng dưới đây.
Kiểm tra kỹ năng “Chú ý, các chủ ý giao tiếp”
Bước 1: Yêu cầu người chăm sóc cùng tham gia chơi một trò chơi mà trẻ yêu thích (ví dụ: thổi bong bóng, xem sách, chồng hộp…).
Bước 2: Đứng phía sau trẻ từ 1 đến 2 m trong khi trẻ vẫn đang chơi
Bước 3: Gọi tên của trẻ rõ ràng với âm lượng phù hợp để đạt được sự chú ý của trẻ.
Bước 4: Sau đó hãy thu hút trẻ vào một trò chơi để để trẻ sẽ nhận lấy một phần đồ chơi từ người lượng giá. Khi trẻ đã tham gia vào hoạt động, hãy ngồi ở góc phòng trên ghế quay lưng về phía trẻ. Đảm bảo rằng trẻ cần sự trợ giúp của bạn để tiếp tục hoạt động ưa thích (ví dụ: trẻ cần lấy tủ đựng thức ăn, thêm đồ ăn nhẹ, mảnh ghép tiếp theo)..
Bước 5: Đợi 10 giây để quan sát phản hồi từ trẻ rồi ghi lại hành vi của trẻ suốt khoảng thời gian đó.
Kiểm tra kỹ năng “Bắt chước và luân phiên”
Bước 1: Chọn một loại đồ chơi nguyên nhân hệ quả (nút bật của hộp bất ngờ, nút bật nhạc cụ đồ chơi…), cùng tham gia trò chơi đó với trẻ 1 đến 2 lượt.
Bước 2: Làm mẫu một hành động trước mặt trẻ “bật nút, đẩy đồ chơi về phía trẻ và nói với trẻ “làm như thế này”.
Bước 3: Tiếp tục thử với các mức bắt chước về hành động, lời nói và kỹ năng luân phiên.
Bước 4: Đợi 10 giây để xem phản ứng của trẻ rồi ghi lại hành vi trong thời gian đó.
7. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
– Đáp ứng của trẻ trong quá trình lượng giá
– Cần có những khoảng thời gian ngắn cho bé và cha mẹ tự do vui chơi trong lúc lượng giá.
– Đây là các kỹ thuật không xảy ra tai biến.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Rossetti, L. M. (2006). The Rossetti infant-toddler language scale. East Moline, IL: LinguiSystems.
- Paul, R., Norbury, & Goose, (2018) Language disorders: From infancy through adolescence (5th ed), pp 190- 220, Mosby; NY.
- Bộ Y Tế (2014), Hướng dẫn phát hiện sớm can thiệp sớm trẻ em khuyết tật.
- Bộ Y Tế (2014, 2017) Hướng dẫn quy trình kỹ thuật Phục hồi chức năng.
Phụ lục
BẢNG KIỂM CÁC KỸ NĂNG TIỀN NGÔN NGỮ DÀNH CHO TRẺ TỪ 0-18 THÁNG TUỔI
Họ tên trẻ: ………………….…………………Ngày sinh: …………………
Người đánh giá: …….…………Ngày đánh giá:………………………………
| Lĩnh vực | Luôn luôn | Thường xuyên | Thỉnh thoảng | Hiếm khi | Chưa xuất hiện | |
| CY | Chú ý | |||||
| 1 | Cười để phản ứng lại với nụ cười hoặc giọng nói của bố mẹ. | |||||
| 2 | Quay đầu về phía vật phát ra âm thanh. | |||||
| 3 | Nhìn theo hướng của đồ vật chuyển động | |||||
| 4 | Nhận ra đồ vật và người quen thuộc ở một khoảng cách gần | |||||
| 5 | Luân phiên nhìn giữa hai đồ vật | |||||
| 6 | Với hoặc nhìn vào đồ vật để thể hiện trẻ thích hoặc trẻ chọn đồ vật đó. | |||||
| 7 | Nhìn vào đối tượng (vật/người) khi một người chỉ vào vật/người ở gần trẻ | |||||
| 8 | Quay đầu về phía vật và người đang nó | |||||
| 9 | Dõi theo ánh mắt của người khác (ví dụ, khi cha mẹ nhìn vào đồng hồ, trẻ sẽ nhìn theo) | |||||
| 10 | Đưa hoặc khoe đồ vật cho một người để có được sự chú ý. | |||||
| BC | Bắt chước | |||||
| 1 | Cố gắng bắt chước những chuyển động đơn giản (một phần hành động) | |||||
| 2 | Thay đổi nét mặt để phản ứng lại với biểu cảm khuôn mặt của người lớn. | |||||
| 3 | Bắt chước bấm vào đúng nút đồ chơi sau nhiều lần quan sát. | |||||
| 4 | Bắt chước các cử chỉ quen thuộc như vỗ tay, vỗ lưng búp bê sau khi nhìn thấy người chăm sóc thực hiện nhiều lần. | |||||
| 5 | Chú ý và bắt chước những âm bập bẹ từ người lớn như pa pa pa pa, ba ba ba, sau nhiều lần nghe người lớn lặp lại . | |||||
| 6 | Cố gắng bắt chước để tạo ra những âm gần giống trong lời chào (ví dụ, ạ, bye) hoặc ngữ điệu của bài hát (bắt chước giai điệu ngắn của bài hát nhưng không rõ lời) | |||||
| 7 | Bắt chước một vài từ sau khi được nghe bố mẹ và người chăm sóc lặp đi lặp lại nhiều lần. | |||||
| LL | Lần lượt | |||||
| 1 | Lần lượt trong các trò chơi người – người | |||||
| 2 | Lần lượt trong các trò chơi khám phá chức năng đồ vật | |||||
| 3 | Lần lượt trong các trò chơi nguyên nhân – hậu quả | |||||
| 4 | Lần lượt phát ra âm bập bẹ | |||||
| TQ | Hiểu theo thói quen | |||||
| 1 | Hiểu những từ xuất hiện nhiều và lặp lại trong các tình huống giao tiếp xã hội như: hết rồi, thêm/nữa, không/dừng, bye. | |||||
| 2 | Hiểu từ 5-10 từ vựng cốt lõi, ví dụ: đi, ăn, mẹ, con, ba, lên, xuống, lấy, cho, dừng, chờ (đợi) trong các tình huống quen thuộc và sự hỗ trợ từ ngôn ngữ cơ thể của người lớn trong 3-5 tình huống quen thuộc hàng ngày. | |||||
| 3 | Hiểu khoảng 10 danh từ liên quan tới thói quen hàng ngày (đồ ăn, đồ uống, đồ dùng quen thuộc, đồ chơi, con người) | |||||
| 4 | Hiểu được mệnh lệnh, bình luận kết hợp giữa từ vựng cốt lõi và danh từ ở mục trên. |
