Hệ cơ trong miệng gồm các cơ nội tại và ngoại lai của lưỡi, cũng như những cơ chịu trách nhiệm nâng cao ngạc mềm. Chuyển động của lưỡi là một kỹ thuật kỳ công thú vị, như bạn sẽ thấy.

Nhìn chung về Lưỡi

Lưỡi là một cấu trúc đồ sộ chiếm hết sàn miệng. Nếu bạn dành chút thời gian để xem xét, bạn có thể hiểu được tầm quan trọng của cơ quan này. Khi mọi người sử dụng lưỡi như một công cụ biểu đạt, họ chỉ chuyển động một phần nhỏ của lưỡi, để lại phần lớn lưỡi trong miệng. Chúng tôi chia các cơ của lưỡi thành cơ nội tại và cơ ngoại lai, một sự phân chia được chứng minh là vừa có tính giải phẫu vừa có chức năng. Các cơ ngoại lai có xu hướng di chuyển lưỡi vào khu vực chung mong muốn, trong khi các cơ nội tại có xu hướng cung cấp khả năng kiểm soát cử chỉ cấu âm một cách tinh tế và có mức độ. Lưỡi chủ yếu tham gia vào việc nhai và tiêu hóa, chịu trách nhiệm cho sự di chuyển của thức ăn trong khoang miệng để định vị nó để nhai và đẩy thức ăn lùi ra sau để nuốt.

Lưỡi được chia theo chiều dọc bởi vách ngăn sợi giữa/ median fibrous septum, một vách ngăn giữa nửa bên phải và bên trái, đóng vai trò là điểm xuất phát của cơ ngang của lưỡi. Vách ngăn bắt nguồn từ thân xương móng thông qua màng móng lưỡi, tạo thành phần gắn lưỡi với xương móng. Vách ngăn chạy dọc theo chiều dài của lưỡi.

Sẽ rất hữu ích nếu chia lưỡi thành các vùng khi chúng ta thảo luận về các đặc điểm của nó. Bề mặt trên được gọi là mặt lưng và phần đầu trước là chóp hoặc đỉnh. Bề mặt bụng của lưỡi sẽ là mặt dưới của lưỡi nếu bạn nâng lưỡi lên vòm miệng. Gốc lưỡi là phần lưỡi nằm trong hầu họng (còn gọi là phần họng). Phần bề mặt lưỡi trong khoang miệng, được gọi là bề mặt miệng hoặc vòm miệng, chiếm khoảng 2/3 bề mặt lưỡi. Một phần ba bề mặt lưỡi còn lại nằm trong hầu họng và được gọi là bề mặt hầu. Gốc lưỡi có định nghĩa khác nhau bởi các nhà giải phẫu. Một số người coi phần hầu họng là gốc và gọi bề mặt vòm miệng là thân, trong khi những người khác coi gốc lưỡi là gốc.

Màng nhầy bao phủ phía sau lưỡi, có nhiều điểm mốc. Rãnh trung tâm hoặc rãnh giữa/ prominent central or median sulcus nổi bật chia lưỡi thành hai bên trái và phải. Lưng của mặt sau lưỡi có các nhú/ papillae (hoặc vallate) và nhú bao quanh, là các nốt nhỏ, không đều trên bề mặt lưỡi. Rãnh tận cùng, hình chữ V, đánh dấu bề mặt vòm miệng sau, và giữa rãnh này là lỗ tịt/ foramen cecum, một hốc sâu trong lưỡi. Các nhú lá/ foliate papillae được tìm thấy ở mặt sau của lưỡi, trong khi các nhú nấm/ fungiform papillae chủ yếu ở đầu trước của lưỡi.

Bên dưới lớp màng của bề mặt hầu họng của lưỡi là amidan lưỡi, là nhóm mô bạch huyết. Hoạt động cùng với amidan họng và vòm miệng, amidan lưỡi tạo thành phần cuối cùng của vòng mô bạch huyết trong khoang miệng và họng. Amidan có xu hướng teo theo thời gian. Mặc dù amidan ở hầu họng và vòm miệng có thể khá lớn trong thời thơ ấu nhưng chúng sẽ giảm kích thước rõ rệt khi đến tuổi dậy thì.

Lưỡi được cung cấp các cảm thụ vị giác để truyền đạt cảm giác ngon miệng. Cảm thụ cho tất cả các loại vị giác được tìm thấy khắp khoang miệng (Roper & Chaudhari, 2017), mặc dù có những vùng tập trung hơn một loại thụ thể (ví dụ: Bushman, Ye, & Liman, 2015; Kochem, 2017). Lưỡi trước có xu hướng cảm nhận vị ngọt, vị tinh bột/ starchiness và vị mặn/ savory (meaty thịt) cao hơn, trong khi lưỡi sau có xu hướng cảm nhận vị đắng/ bitter (Choi và cộng sự, 2016; Colvin, Pullicin, & Lim, 2018). Vị đắng thường được cảm nhận ở gần rãnh tận cùng, của nhú bao quanh/ circumvallate papillae (Choi và cộng sự, 2016).

Nếu bạn kiểm tra bề mặt dưới của lưỡi trong gương, bạn có thể thấy ba điểm mốc quan trọng. Chú ý đến nguồn cung cấp mạch máu phong phú ở bề mặt dưới đó: thuốc đặt dưới lưỡi sẽ được hấp thu rất nhanh vào máu. Bạn có thể thấy một dải mô nổi lên, chạy từ niêm mạc bên trong hàm dưới đến mặt dưới của lưỡi. Dây hãm lưỡi (hoặc thắng lưỡi/ lingual frenum hay frenulum) nối với lưỡi dưới và hàm dưới, có lẽ giúp ổn định lưỡi trong quá trình cử động. Cũng nên chú ý đến dải mô ngang ở hai bên lưỡi (nếp gấp dưới lưỡi/ sublingual folds). Tại chỗ này có các ống dẫn nước bọt dưới lưỡi. Bên cạnh hãm lưỡi là các ống dẫn nước bọt dưới hàm, ẩn dưới niêm mạc ở mặt trong của hàm dưới.

Cơ lưỡi nội tại

Các cơ nội tại của lưỡi bao gồm hai cặp cơ chạy dọc, cũng như các cơ chạy ngang và đứng dọc. Ngay từ đầu, chúng ta nên lưu ý rằng các cơ nội tại tương tác theo một kiểu phức tạp để tạo ra các cấu âm nhanh và tinh tế, cần thiết cho các hoạt động nói và không nói. Khi thảo luận về từng cơ, chúng tôi cung cấp cho bạn chức năng cơ bản nhưng sẽ có đề cập kỹ lưỡng về sự tích hợp của các cơ này.

• Cơ dọc trên
• Cơ dọc dưới
• Cơ ngang
• Cơ đứng

Cơ dọc trên của lưỡi

Cơ dọc trên chạy dọc theo chiều dài của lưỡi, bao gồm lớp trên của lưỡi. Cơ này có nguồn gốc từ lớp sợi dưới niêm mạc gần biểu mô, từ xương móng và từ vách ngăn sợi giữa. Các sợi của nó xòe ra phía trước và ra ngoài để bám vào các mép bên của lưỡi và vùng chóp. Nhờ vào đường di chuyển và sự bám vào của chúng, các sợi của cơ dọc trên có xu hướng nâng đầu lưỡi lên. Nếu một cơ dọc trên co mà không có cơ kia, lưỡi có xu hướng bị kéo về phía co. Sự chi phối tất cả các cơ nội tại của lưỡi là nhờ dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ dọc dưới của lưỡi

Cơ dọc dưới bắt nguồn từ gốc lưỡi và thể móng, với các sợi chạy đến chóp lưỡi. Cơ này chiếm phần dưới của lưỡi nhưng không có ở gốc lưỡi trong, được chiếm giữ bởi cơ cằm lưỡi bên ngoài. Cơ dọc dưới kéo đầu lưỡi xuống dưới và giúp lưỡi rụt lại nếu co đồng thời với cơ dọc trên. Giống như cơ dọc trên, sự co một bên của cơ dọc dưới làm cho lưỡi quay về phía co lại và hướng xuống dưới. Sự chi phối tất cả các cơ nội tại của lưỡi là nhờ dây thần kinh hạ thiệt XII đối bên.

Cơ ngang của lưỡi

Các cơ ngang của lưỡi cung cấp cơ chế thu hẹp lưỡi. Các sợi của các cơ này bắt nguồn từ vách ngăn xơ giữa và chạy theo chiều ngang để bám vào cạnh lưỡi trong mô dưới niêm mạc. Một số sợi của cơ ngang tiếp tục là cơ khẩu hầu. Cơ ngang của lưỡi kéo các cạnh của lưỡi về phía đường giữa, thu hẹp lưỡi một cách hiệu quả. Sự bảo tồn tất cả các cơ nội tại của lưỡi là nhờ dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ đứng của lưỡi

Các cơ đứng của lưỡi chạy vuông góc với các cơ ngang và làm phẳng lưỡi. Các sợi của cơ thẳng đứng đi từ gốc lưỡi và bám vào lớp vỏ màng. Các sợi cơ ngang và cơ dọc đan xen vào nhau. Sự co của các cơ dọc kéo lưỡi xuống sàn miệng. Sự chi phối tất cả các cơ nội tại của lưỡi là nhờ dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ lưỡi ngoại lai

Các cơ nội tại của lưỡi chịu trách nhiệm thực hiện hoạt động phát âm chính xác và các cơ ngoại lai của lưỡi có xu hướng di chuyển lưỡi như một khối duy nhất. Có vẻ như các cơ lưỡi ngoại lai thiết lập tư thế chung cho việc phát âm, còn các cơ nội tại thực hiện hành động hoàn hảo đó một cách một cách tinh tế.

• Cơ cằm lưỡi / genioglossus
• Cơ móng lưỡi/ hypoglossus
• Cơ trâm lưỡi / styloglossus
• Cơ sụn lưỡi/ chondroglossus
• Cơ khẩu cái lưỡi/ palatoglossus

Cơ cằm lưỡi

Cơ cằm lưỡi là cơ quan vận động chính của lưỡi, chiếm phần lớn khối sâu hơn của nó. Như bạn có thể thấy trong Hình 6–39, cơ cằm lưỡi phát sinh từ bề mặt bên trong hàm dưới ở khớp ghép và tỏa hình quạt để bám vào đầu và lưng lưỡi, cũng như vào thân xương móng.

Cơ cằm lưỡi chiếm vị trí ở trong giữa lưỡi, với cơ dọc dưới, cơ móng lưỡi và cơ trâm lưỡi nằm ở bên ngoài nó. Các sợi cơ lưỡi bám vào toàn bộ bề mặt lưỡi nhưng thưa thớt hoặc không có ở đầu lưỡi. Sự co của các sợi trước của cơ cằm lưỡi dẫn đến sự co rụt của lưỡi, trong khi sự co của các sợi sau kéo lưỡi về phía trước để hỗ trợ cho chóp lưỡi nhô ra. Nếu cả hai phần trước và sau đều co lại, phần giữa của lưỡi sẽ được kéo xuống sàn miệng, có chức năng khum lưỡi dọc theo chiều dài của nó. Cơ cằm lưỡi được chi phối bởi dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ móng lưỡi

Đúng như tên gọi, cơ móng lưỡi phát sinh từ chiều dài của sừng lớn và phần thân bên của xương móng, chạy lên trên để bám vào các cạnh của lưỡi giữa cơ trâm lưỡi và các cơ dọc dưới. Cơ móng lưỡi kéo các cạnh của lưỡi xuống, đối kháng trực tiếp với cơ khẩu cái lưỡi (sẽ được thảo luận sau). Cơ lưỡi được chi phối bởi dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ trâm lưỡi

Cơ trâm lưỡi bắt nguồn từ rìa trước bên của mỏm trâm của xương thái dương, chạy về phía trước và xuống để bám vào các cạnh dưới của lưỡi. Nó chia thành hai phần: một phần đan xen với cơ dọc dưới và phần còn lại với các sợi của cơ móng lưỡi. Như bạn có thể đoán từ việc kiểm tra đường đi và sự bám vào của cơ này, sự co cơ trâm lưỡi sẽ kéo lưỡi ra sau và lên trên. Cơ trâm lưỡi được chi phối bởi dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ sụn lưỡi

Cơ sụn lưỡi thường được coi là một phần của cơ móng lưỡi. Giống như cơ móng lưỡi, cơ sụn lưỡi phát sinh từ xương móng (gối nhỏ hơn), chạy lên để đan xen với các cơ bên trong của lưỡi ở phía trong cho đến điểm bám vào của cơ móng lưỡi. Cơ sụn lưỡi là cơ hạ lưỡi. Cơ sụn lưỡi được chi phối bởi dây thần kinh hạ thiệt XII.

Cơ khẩu cái lưỡi (Cơ lưỡi khẩu cái)

Cơ khẩu cái có thể được định nghĩa về mặt chức năng như một cơ của lưỡi hoặc của ngạc mềm, mặc dù nó liên quan chặt chẽ hơn với cấu trúc và nguồn gốc của vòm miệng. Chúng tôi đã thêm tên thay thế ở đây để nhấn mạnh chức năng kép này. Nó sẽ được mô tả ở phần sau, nhưng bạn nên nhận ra rằng nó phục vụ hai mục đích là hạ ngạc mềm hoặc nâng cao phần sau của lưỡi. Xương khẩu cái tạo nên trụ mặt trước. Khẩu cái lưỡi được trang bị các trục cơ (Kuehn, Templeton, & Maynard, 1990; Liss, 1990), điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì một màng mềm cao cho các âm vị không có âm mũi.