Nguy cơ tự hủy hoại ở trẻ vị thành niên

Tự tử là khi ai đó cố ý chết. Một người trẻ chết vì vô vọng hoặc thất vọng tràn trề sẽ gây tổn hại cho gia đình, bạn bè và cộng đồng. Cha mẹ, anh chị em, bạn cùng lớp, và hàng xóm có thể sẽ tự hỏi liệu họ có thể làm gì đó để ngăn người trẻ đó chuyển sang tự tử hay không.

Nếu bạn lo lắng về con của mình hoặc một đứa trẻ khác, hãy nghiêm túc xem xét và nói chuyện với chúng ngay lập tức.  [Ở Mĩ có 2 đường dây nóng với số điện thoại 6 số để hỗ trợ, và trong đại dịch vừa qua một số điện thoại 3 số được thiết lập thêm nhằm hỗ trợ cho người dân khi có bất kì dấu hiệu nào của tự tử].

Tại sao trẻ vị thành niên cân nhắc Tự tử?

Tìm hiểu thêm về những điều có thể khiến một thanh thiếu niên tự tử có thể giúp ngăn ngừa những thảm kịch tiếp theo.

Những lý do đằng sau việc trẻ vị thành niên tự tử hoặc cố gắng tự tử có thể rất phức tạp. Mặc dù trẻ em tự tử tương đối hiếm, nhưng tỷ lệ tự tử và cố gắng tự sát tăng lên rất nhiều trong thời kỳ vị thành niên.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) của Mĩ, tự tử là nguyên nhân đứng hàng thứ ba gây tử vong cho thanh niên từ 15 đến 24 tuổi, sau tai nạn và giết người.

Sử dụng quá liều thuốc mua tự do, kê đơn và không kê đơn cũng là một nguy cơ rất phổ biến đối với việc cố gắng và hoàn thành việc tự sát. Điều quan trọng là phải theo dõi cẩn thận tất cả các loại thuốc trong nhà của bạn. Nên biết rằng trẻ vị thành niên sẽ “buôn bán” các loại thuốc theo toa khác nhau ở trường và mang theo (hoặc cất chúng) trong tủ hoặc ba lô của chúng.

Tỷ lệ tự tử khác nhau giữa trẻ em trai và trẻ em gái. Trẻ em gái nghĩ đến và tìm cách tự tử thường xuyên hơn gấp đôi so với trẻ em trai. Tuy nhiên, trẻ em trai chết do tự tử nhiều gấp 4 lần trẻ em gái, và các chuyên gia cho rằng điều này là trẻ có xu hướng sử dụng các phương pháp gây chết người nhiều hơn.

Trẻ vị thành niên nào có nguy cơ tự tử?

Có thể chúng ta cũng khó nhớ cảm giác khi còn là một thiếu niên, bị kẹt trong vùng xám xịt giữa thời thơ ấu và tuổi trưởng thành. Chắc chắn, đó là thời điểm chúng ta có khát vọng lớn, nhưng cũng có thể là thời kỳ căng thẳng và lo lắng. Có áp lực để hòa nhập với xã hội, hoạt động trong học tập và hành động có trách nhiệm.

Tuổi vị thành niên cũng là thời kỳ của bản sắc tình dục và các mối quan hệ, và nhu cầu độc lập thường xung đột với các quy tắc và kỳ vọng do người khác đặt ra.

Những người trẻ tuổi có vấn đề về sức khỏe tâm thần – chẳng hạn như lo âu, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn giấc ngủ – có nguy cơ cao hơn có ý định tự tử. Trẻ vị thành niên trải qua những thay đổi lớn trong cuộc sống (cha mẹ ly hôn, chuyển đi, cha mẹ rời nhà vì ly thân, thay đổi tài chính) [ở VN, có thể là áp lực học tập] và những trẻ bị bắt nạt có nguy cơ cao hơn có ý nghĩ tự tử.

Những điều làm tăng nguy cơ tự tử ở thanh thiếu niên bao gồm:

rối loạn tâm lý, đặc biệt là trầm cảm, rối loạn lưỡng cực và sử dụng rượu và ma túy (trên thực tế, khoảng 95% số người chết do tự tử có rối loạn tâm lý tại thời điểm chết)

cảm giác đau khổ, khó chịu hoặc kích động

cảm giác vô vọng và vô giá trị thường đi kèm với trầm cảm

một nỗ lực tự sát trước đó

tiền sử gia đình bị trầm cảm hoặc tự tử

lạm dụng tình cảm, thể chất hoặc tình dục

thiếu mạng lưới hỗ trợ, mối quan hệ kém với cha mẹ hoặc bạn bè đồng trang lứa, và cảm giác bị xã hội cô lập

đấu tranh với bản dạng giới và / hoặc tình dục của trẻ trong một gia đình hoặc cộng đồng không ủng hộ

Những Dấu Hiệu Cảnh Báo Về Tự Tử Là Gì?

Tự tử ở thanh thiếu niên thường xảy ra sau một sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, chẳng hạn như các vấn đề ở trường, chia tay với bạn trai hoặc bạn gái, cái chết của một người thân yêu, có ly hôn hoặc xung đột gia đình lớn.

Những thanh thiếu niên đang nghĩ về việc tự tử có thể:

nói chung chung về tự tử hoặc cái chết

đưa ra gợi ý rằng trẻ có thể không còn ở đây nữa

nói về cảm giác tuyệt vọng hoặc cảm giác tội lỗi

tách khỏi bạn bè hoặc gia đình

viết các bài hát, bài thơ hoặc bức thư về cái chết, sự chia ly và mất mát

bắt đầu cho đi tài sản quý giá cho anh chị em hoặc bạn bè

mất ham muốn tham gia vào những việc hoặc hoạt động yêu thích

có rắc rối trong tập trung hoặc suy nghĩ một cách rõ ràng

có những thay đổi trong thói quen ăn uống hoặc ngủ nghỉ

tham gia vào các hành vi chấp nhận rủi ro

mất hứng thú với trường học hoặc thể thao

Cha Mẹ Có Thể Làm Gì?

Nhiều thanh thiếu niên chết hoặc cố gắng tự tử đã đưa ra một số loại cảnh báo cho những người thân yêu trước thời hạn. Vì vậy, điều quan trọng là cha mẹ phải biết các dấu hiệu cảnh báo để thanh thiếu niên có thể tự tử có thể nhận được sự giúp đỡ mà họ cần.

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể phòng ngừa được, nhưng việc được thông báo và hành động để giúp đỡ một thiếu niên gặp khó khăn luôn là một ý kiến ​​hay.

Một số người lớn cảm thấy rằng những đứa trẻ nói rằng chúng sẽ làm tổn thương hoặc tự sát là “chỉ làm điều đó để được chú ý.” Điều quan trọng là phải nhận ra rằng nếu thanh thiếu niên bị phớt lờ khi tìm kiếm sự chú ý, điều đó có thể làm tăng khả năng họ tự làm hại chính mình.

Nhận được sự chú ý dưới hình thức thăm khám, hẹn gặp bác sĩ và điều trị tại khu dân cư nói chung không phải là điều mà trẻ vị thành niên muốn – trừ khi họ trầm cảm nghiêm trọng và nghĩ đến việc tự tử hoặc ít nhất là ước mình đã chết. Điều quan trọng là xem các dấu hiệu cảnh báo là nghiêm trọng, không phải là “gây chú ý” để bị bỏ qua.

*Xem và lắng nghe

Theo dõi sát sao một thanh thiếu niên đang chán nản và thu mình. Hiểu được bệnh trầm cảm ở thanh thiếu niên là rất quan trọng vì nó có thể trông khác với những niềm tin thường thấy về bệnh trầm cảm. Ví dụ, nó có thể ở dạng các vấn đề với bạn bè, điểm số, giấc ngủ, hoặc cáu kỉnh và cáu kỉnh hơn là buồn bã hoặc khóc triền miên.

Cố gắng giữ các đường dây liên lạc cởi mở và bày tỏ sự quan tâm, hỗ trợ và tình yêu của bạn. Nếu con bạn tâm sự với bạn, hãy chứng tỏ rằng bạn rất coi trọng những mối quan tâm đó. Đánh nhau với một người bạn có vẻ không phải là một vấn đề lớn đối với bạn, nhưng đối với một trẻ vị thành niên, nó có thể cảm thấy vô cùng lớn và mất mát. Đừng giảm thiểu hoặc phớt lờ những gì con bạn đang phải trải qua, vì điều này có thể làm tăng cảm giác tuyệt vọng của chúng.

Nếu con bạn không cảm thấy thoải mái khi nói chuyện với bạn, hãy đề nghị một người trung lập hơn, chẳng hạn như một người họ hàng khác, một huấn luyện viên, một cố vấn học đường hoặc bác sĩ của con bạn.

*Hãy đặt câu hỏi

Một số cha mẹ miễn cưỡng hỏi trẻ vị thành niên xem trẻ có nghĩ đến việc tự tử hoặc làm tổn thương bản thân hay không. Một số lo sợ rằng khi hỏi, họ sẽ làm nảy sinh ý định tự tử trong đầu con cái của mình.

Nhưng luôn luôn là một ý kiến ​​hay khi hỏi, mặc dù việc này có thể khó. Đôi khi nó giúp giải thích lý do tại sao bạn hỏi. Ví dụ, bạn có thể nói: “Bố/ mẹ nhận thấy rằng con đã nói rất nhiều về việc muốn được chết. Con đã từng có ý nghĩ về việc cố gắng tự sát chưa?”

*Chúng ta có thể nhận trợ giúp bằng cách nào?

Nếu bạn biết rằng con bạn đang nghĩ đến việc tự tử, hãy tìm sự giúp đỡ ngay lập tức.

Nếu bạn đã lên lịch khám với chuyên gia sức khỏe tâm thần, hãy giữ cuộc hẹn, ngay cả khi con bạn nói rằng chúng đang cảm thấy tốt hơn hoặc sẽ không đi. Ý nghĩ tự tử có xu hướng đến và đi. Tuy nhiên, con bạn cần được giúp đỡ để phát triển các kỹ năng cần thiết để kiểm soát những ý nghĩ và hành vi tự sát trong cơn khủng hoảng.

Nếu con bạn không chịu đi khám, thì chính bạn hãy nói chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần. Bằng cách tự mình đến và làm việc với bác sĩ lâm sàng, bạn sẽ duy trì khả năng tiếp cận với sự trợ giúp mà con bạn cần. Bác sĩ cũng có thể thảo luận về những cách có thể giúp con bạn đồng ý nhận trợ giúp.

Hãy nhớ rằng xung đột giữa cha mẹ và con cái có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn đối với những trẻ vị thành niên cảm thấy bị cô lập, hiểu lầm, mất giá trị hoặc tự tử. Nhận trợ giúp cho các vấn đề gia đình và giải quyết chúng một cách lành mạnh. Hãy cho chuyên gia sức khỏe tâm thần biết nếu gia đình bạn có tiền sử trầm cảm, lạm dụng chất kích thích hoặc bạo lực gia đình. Nói về bất kỳ căng thẳng nào khác ở nhà, chẳng hạn như môi trường bị chỉ trích liên tục.

Nếu bạn đã mất một đứa trẻ vì tự tử

Đối với các bậc cha mẹ, cái chết của một đứa trẻ là mất mát đau đớn nhất có thể tưởng tượng được. Đối với những bậc cha mẹ mất con vì tự tử, nỗi đau và sự đau buồn có thể càng tăng lên gấp bội. Những cảm giác này có thể không bao giờ hoàn toàn biến mất.

Nhưng những người sống sót sau vụ tự tử có thể thực hiện các bước để bắt đầu quá trình chữa bệnh:

Giữ liên lạc với những người khác. Việc tự tử có thể khiến các thành viên còn sống trong gia đình bị cô lập vì bạn bè thường không biết phải nói gì hoặc làm thế nào để giúp đỡ. Tìm những người hỗ trợ để nói chuyện về con bạn và cảm xúc của bạn. Nếu những người xung quanh bạn có vẻ không thoải mái khi liên hệ, hãy bắt đầu cuộc trò chuyện và yêu cầu họ giúp đỡ.

Hãy nhớ rằng các thành viên khác trong gia đình của bạn cũng đang đau buồn và mọi người đều bày tỏ sự đau buồn theo cách riêng của họ. Đặc biệt, những đứa con khác của bạn có thể cố gắng đối mặt với nỗi đau một mình để không phải gánh nặng cho bạn. Ở bên nhau qua những giọt nước mắt, giận dữ và im lặng – và nếu cần, nhận được sự giúp đỡ và hỗ trợ cùng nhau.

Những ngày kỷ niệm, sinh nhật và ngày lễ có thể là khó khăn vì thường khơi dậy cảm giác mất mát và lo lắng. Vào những ngày đó, hãy làm những gì tốt nhất cho nhu cầu cảm xúc của bạn, cho dù điều đó có nghĩa là quây quần bên gia đình và bạn bè hay lên kế hoạch cho một ngày tĩnh lặng để suy ngẫm.

Hãy hiểu rằng việc cảm thấy tội lỗi và đặt câu hỏi về việc điều này có thể xảy ra như thế nào là điều bình thường. Nhưng cũng cần phải nhận ra rằng bạn có thể không bao giờ nhận được câu trả lời mà bạn tìm kiếm. Việc chữa lành diễn ra theo thời gian, xuất phát từ việc đạt đến điểm tha thứ – cho cả con bạn và chính bạn.

Các nhóm tư vấn và hỗ trợ có thể đóng một vai trò to lớn trong việc giúp bạn nhận ra mình không đơn độc. Đôi khi, các thành viên trong gia đình tang quyến trở thành một phần của mạng lưới phòng chống tự tử giúp cha mẹ, trẻ vị thành niên và nhà trường học cách giúp ngăn chặn những thảm kịch trong tương lai.

Giúp trẻ vị thành niên đương đầu với mất mát

Bạn nên làm gì nếu một người nào đó mà con bạn biết đã cố gắng hoặc chết bằng cách tự tử? Đầu tiên, hãy thừa nhận nhiều cảm xúc của con bạn. Một số trẻ vị thành niên nói rằng họ cảm thấy tội lỗi – đặc biệt là những người cảm thấy họ có thể giải thích hành động và lời nói của bạn mình tốt hơn.

Có những người nói rằng họ cảm thấy tức giận với người đã tự sát hoặc cố gắng tự tử vì đã làm một điều ích kỷ.

Vẫn còn những trẻ nói rằng họ không có cảm xúc mạnh mẽ hoặc không biết cách thể hiện cảm xúc của mình. Đảm bảo với con bạn rằng, không có cách cảm nhận đúng hay sai, và bạn có thể nói về điều đó khi chúng đã sẵn sàng.

Khi ai đó cố gắng tự tử và sống sót, mọi người có thể sợ hoặc không thoải mái khi nói chuyện với người đó về chuyện tự sát. Hãy nói con bạn chống lại sự thôi thúc này – đây là thời điểm mà một người cần cảm thấy được kết nối với những người khác.

Nhiều trường học giải quyết vấn đề tự tử của học sinh bằng cách gọi các cố vấn đặc biệt để nói chuyện với học sinh và giúp họ đối phó. Nếu con bạn đang đối mặt với việc bạn bè hoặc bạn cùng lớp tự tử, hãy khuyến khích chúng sử dụng các nguồn lực hoặc trò chuyện với bạn hoặc một người lớn đáng tin cậy khác.