Tiếp xúc với chì vào thế kỷ 20 đã gây tổn hại đến sức khỏe tâm thần của người Mỹ

Những phát hiện của Aaron Reuben, một học giả sau tiến sĩ về tâm lý học thần kinh tại Đại học Duke, và các đồng nghiệp tại Đại học bang Florida, cho thấy rằng những người Mỹ sinh trước năm 1996 có tỷ lệ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần cao hơn đáng kể do chì và có thể đã trải qua những thay đổi về tính cách khiến họ kém thành công và kém kiên cường hơn trong cuộc sống.

Xăng chì dùng cho ô tô đã bị cấm tại Hoa Kỳ vào năm 1996, nhưng các nhà nghiên cứu cho biết bất kỳ ai sinh ra trước thời điểm đó, và đặc biệt là trong thời kỳ đỉnh cao sử dụng xăng chì vào những năm 1960 và 1970, đều có mức phơi nhiễm chì cao đáng lo ngại khi còn nhỏ.

Bài báo của nhóm xuất hiện vào ngày 4 tháng 12 trên Tạp chí Tâm lý học và Tâm thần học Trẻ em.

Chì là chất độc thần kinh và có thể ăn mòn các tế bào não, làm thay đổi chức năng não sau khi nó xâm nhập vào cơ thể. Do đó, không có mức độ phơi nhiễm an toàn nào ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời, các chuyên gia y tế cho biết. Trẻ nhỏ đặc biệt dễ bị tổn thương trước khả năng làm suy yếu sự phát triển của não và làm thay đổi sức khỏe não bộ của chì. Thật không may, bất kể ở độ tuổi nào, não của chúng ta đều không được trang bị tốt để ngăn ngừa độc tính của chì.

Vì hệ thống nước ở các thành phố cũ của Mỹ vẫn chứa đường ống bằng chì, EPA đã ban hành các quy định vào tháng 10, cho phép các thành phố có 10 năm để xác định và thay thế đường ống bằng chì, và 2,6 tỷ đô la để thực hiện. Đầu năm nay, EPA cũng đã hạ thấp ngưỡng mức chì trong đất mà họ coi là có khả năng gây nguy hiểm, dẫn đến ước tính cứ 4 hộ gia đình ở Hoa Kỳ thì có 1 hộ có đất cần phải dọn dẹp.

“Con người không thích nghi để tiếp xúc với chì ở mức độ mà chúng ta đã tiếp xúc trong thế kỷ qua”, Reuben cho biết. “Chúng ta có rất ít biện pháp hiệu quả để xử lý chì khi nó đã vào cơ thể, và nhiều người trong chúng ta đã tiếp xúc với mức độ cao hơn từ 1.000 đến 10.000 lần so với mức tự nhiên”.

Trong thế kỷ qua, chì đã được sử dụng trong sơn, ống, chất hàn và thảm họa nhất là nhiên liệu ô tô. Nhiều nghiên cứu đã liên kết việc tiếp xúc với chì với các vấn đề về phát triển thần kinh và sức khỏe tâm thần, đặc biệt là rối loạn hành vi, rối loạn thiếu chú ý/tăng động và trầm cảm. Nhưng cho đến nay vẫn chưa rõ các triệu chứng bệnh tâm thần liên quan đến chì sẽ lan rộng như thế nào.

Để trả lời câu hỏi phức tạp về việc sử dụng chì trong hơn 75 năm có thể để lại dấu ấn lâu dài trong tâm lý con người như thế nào, Reuben và các đồng tác giả Michael McFarland và Mathew Hauer, cả hai đều là giáo sư xã hội học tại Đại học bang Florida, đã chuyển sang dữ liệu công khai trên toàn quốc.

Sử dụng dữ liệu lịch sử về nồng độ chì trong máu của trẻ em Hoa Kỳ, việc sử dụng chì và số liệu thống kê dân số, họ đã xác định được gánh nặng suốt đời do tiếp xúc với chì mà mọi người Mỹ còn sống phải gánh chịu vào năm 2015. Từ dữ liệu này, họ ước tính tác động của chì lên sức khỏe tâm thần và nhân cách bằng cách tính toán “điểm bệnh tâm thần”/ mental illness points thu được từ việc tiếp xúc với chì dạng khí như một thước đo cho tác động có hại của nó đối với sức khỏe cộng đồng.

McFarland cho biết: “Đây chính xác là cách tiếp cận mà chúng tôi đã thực hiện trong quá khứ để ước tính tác hại của chì đối với khả năng nhận thức và IQ của dân số”, đồng thời lưu ý rằng nhóm nghiên cứu trước đây đã xác định rằng chì đã làm giảm 824 triệu điểm IQ của dân số Hoa Kỳ trong thế kỷ qua.

“Đối với hầu hết mọi người, tác động của chì sẽ giống như một cơn sốt nhẹ”, Reuben nói. “Bạn sẽ không đến bệnh viện hoặc tìm cách điều trị, nhưng bạn sẽ phải vật lộn nhiều hơn một chút so với khi bạn không bị sốt”.

“Chúng tôi đã thấy những thay đổi rất đáng kể về sức khỏe tâm thần giữa các thế hệ người Mỹ”, Hauer cho biết. “Có nghĩa là nhiều người gặp phải các vấn đề về tâm thần hơn so với khi chúng ta không thêm chút chì nào vào xăng”. Phơi nhiễm chì dẫn đến tỷ lệ mắc các rối loạn tâm thần có thể chẩn đoán được cao hơn, như trầm cảm và lo âu, nhưng cũng dẫn đến tỷ lệ cá nhân gặp phải nhiều đau khổ nhẹ hơn làm suy giảm chất lượng cuộc sống của họ.

Tác động của chì lên sức khỏe não bộ cũng có liên quan đến những thay đổi về nhân cách xuất hiện ở cấp độ quốc gia. “Chúng tôi ước tính có sự thay đổi về tính dễ bị kích động (neuroticism) và tính tận tâm (conscientiousness) ở cấp độ dân số chung”, McFarland cho biết.

Tính đến năm 2015, hơn 170 triệu người Mỹ (hơn một nửa dân số Hoa Kỳ) có nồng độ chì trong máu ở mức đáng lo ngại về mặt lâm sàng khi còn nhỏ, có khả năng dẫn đến chỉ số IQ thấp hơn và nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần hơn, đồng thời có khả năng khiến họ có nguy cơ cao mắc các bệnh do suy giảm sức khỏe lâu dài khác, chẳng hạn như tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Tiêu thụ xăng pha chì tăng nhanh vào đầu những năm 1960 và đạt đỉnh vào những năm 1970. Do đó, Reuben và các đồng nghiệp của ông phát hiện ra rằng về cơ bản, mọi người sinh ra trong hai thập kỷ đó gần như chắc chắn đã tiếp xúc với mức độ chì nguy hại từ khí thải ô tô. Thế hệ tiếp xúc với chì nhiều nhất, Thế hệ X (1965-1980), sẽ phải chịu tổn thất lớn nhất về sức khỏe tâm thần.

“Chúng ta đang dần hiểu rằng việc tiếp xúc với chì từ quá khứ – thậm chí là nhiều thập kỷ trước – có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta ngày nay”, Reuben cho biết. “Công việc của chúng ta trong tương lai là tìm hiểu rõ hơn về vai trò của chì đối với sức khỏe của đất nước chúng ta và đảm bảo rằng chúng ta bảo vệ trẻ em ngày nay khỏi việc tiếp xúc với chì mới ở bất cứ nơi nào chúng có thể xảy ra”.

THAM KHẢO Michael J. McFarland, Aaron Reuben, Matt Hauer. Contribution of Childhood Lead Exposure to Psychopathology in the U.S. Population over the Past 75 Years. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 2024 DOI: 10.1111/jcpp.14072